Refluks żółciowy - objawy. Ból pojawia się zazwyczaj około 0,5-3h po spożyciu posiłku. W niektórych przypadkach dochodzi do nasilenia objawów i pojawienia się refluksu jelitowo-żołądkowo-przełykowego. Sytuacja ta ma miejsce, gdy błędnie funkcjonuje odźwiernik jak i górny zwieracz przełyku. Uczucie pełności po jedzeniu, zgaga i cofanie się treści żołądkowej do przełyku to charakterystyczne objawy choroby przełykowo-refluksowej. Choroba ta bywa uciążliwa i utrudnia czerpanie radości z jedzenia. Zlekceważona, bez zmiany diety i wdrożenia odpowiednich leków może dać powikłania w postaci zapalenia przełyku, czy przełyku Baretta. Sprawdź, jak za pomocą diety Zapalenie ucha środkowego. Objawy mogą pojawiać się tylko w określonych porach dnia (zwykle po posiłkach lub w nocy), w określonych pozycjach (na wznak lub podczas pochylania się do przodu) lub mogą występować w sposób ciągły. Refluks żołądkowo-przełykowy może mieć różne nasilenie, może być łagodny i sporadyczny lub Jednak potrzebne są bardziej aktualne badania, aby ustalić, czy guma do żucia może pomóc w leczeniu refluksu żołądkowego lub złagodzić objawy zgagi. Streszczenie: Guma do żucia zwiększa wytwarzanie śliny i może pomóc oczyścić przełyk z kwasu żołądkowego. 2. Śpij na lewym boku. Przyczyny refluksu Należą do nich ciąża, zła i niezdrowa dieta, przepuklina rozworu przełykowego i nieprawidłowy poziom kwasu żołądkowego. Wiele z nich powoduje, że kwas żołądkowy powoduje wysypkę w gardle, uczucie pieczenia w przełyku lub powoduje odbijanie. Obserwuj objawy i bądź gotowa na wykluczenie nieoczywistych produktów. Mleko łagodzi objawy refluksu, więc wszystkie koktajle owocowe na mleku są dobrym sposobem na przemycenie owoców do jadłospisu w refluksie. Czy te owoce można jeść przy refluksie? Najczęstsze dylematy. Owoce sprawiają w przypadku refluksu wiele wątpliwości. . Odpowiedz w tym temacie Dodaj nowy temat Rekomendowane odpowiedzi Gość Gembird325 Witam serdecznie zmagam się z refluksem od 2 lat na początku otrzymałem leki emanera 40mg - choć nie miałem żadnych objawów refluksu poza wykonaną gastroskopią i nadżerkami problem pojawił się 7 miesięcy później i trwa do dzisiaj, objawy to poranne odruchy wymiotne biały nalot na języku kłucia jakby w sercu i zgaga powodująca ból, i teraz dlaczego piszę miałem ponownie gstroskopię którą przeprowadzał chirurg nie znalazł refluksu ale opisał tą zmianę natomiast nie ma już nadżerek,zostały wygojone niestety wszelkie IPP typu Nolpaza, Emanera, omeprazol polprazol nawet w dawce 40mg przez 2 tyg. nie dały poprawy, co mogę zrobić ? doraźnie ratuję się ranigastem max, ale to nie rozwiązanie, po leku typu nolpaza mam strasznie objawy uboczne to samo teraz z emanerą...no i pomaga tylko na chwilę ale nie eliminuje wymiotów w ogóle...Miałem już badania typu rezonans dno oka ekg itp. żeby stwierdzić czy to jednak nie od żołądka, jednak tam jest wszystko dobrze...co może być jeszcze przydatne jak zapalę fajkę to od razu po niej mam odruchy wymiotne tak samo jak rano jak wstaje, wiem że to od żołądka ale nie wiem co mogę z tym zrobić ? Pójdę do gastrologa to pewnie da mi znowu IPP bądź kontrolna gastroskopia...nie wiem ktoś zmagał się z takim problemem ? może coś komuś pomogło ? To samo mam jak się za bardzo objem, dopóki mi się nie odbije, nawet mam problemy z oddechem wtedy, generalnie nie wiem jak sobie z tym poradzić :/ Dacie jakieś wskazówki ? Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość Gembird325 Mogę jeszcze napisać iż miałem badanie wymaz z gardła na ten nalot to nie ma tam żadnych grzybów, stwierdzono tylko gronkowca złocistego ale to ma co 2gi człowiek...heliobacter nie wiem ale robiłem testy z apteki zawsze było ujemne...jedynie co pokazała gastroskopia to refluksowe zapalenie przełyku...ale to powinno wyleczyć się za pomocą IPP a niestety nie jest mi lepiej piję siemię już nie palę, po alko też występuje ból...nawet piję sok z ziemniaków na to...dodatkowo doszły zawroty głowy ale po dużej dawce ranigastu i gealcidzie jest trochę lepiej, najgorsze to to ciągle mulenie kłucie i nalot na języku :( Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Posłuchaj tego wykładu może znajdziesz coś dla siebie. Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość Gembird325 Dziękuję, obejrzę może znajdę coś dla siebie, ale nikt z Was nie miał podobnych problemów ? Nie zmagał się z tym aby mi coś doradzić ? Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Ja sie z tym zmagalam, pomogla mi troche zmiana diety - 5posilkow nic smazonego Biore debretin to mi najbardziej pomoglo, pije ziolka Nie jem na noc Tez mialam rano mdlosci po controlocu stracilam w ogole apetyt zaczelam chudnac Na gastroskipii wyszlo mi lekkie zazolcanie zolci do zoladka Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość Gembird325 Dziękuję, spróbuję z tym deberitem może, dietę zmieniłem :) Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość justaaaaaa999999 U mnie objawy podobne do Gembrida. Mnie gastroenterolog zapisał Dexilan 60 mg, lek nowej generacji, po kilku tabl poprawa ale... dieta to podstawa. Nie zlikwidujesz refluksu łykając tablety. Nie wolno jeść surowego, smażonego, słodkiego, kawa, mocna herbata też zabronione. Jedz przez kilka tygodni lekkie, gotowane, duszone i chude potrawy, często a mało i co najważniejsze nie przejadaj się. Dodatkowo pij pół godz przed jedzeniem i godzinę po. W moim przypadku po 17 nic już nie jem i jest poprawa choć bardzo bardzo powoli ją widać, ale nie mam kwasów. Trzeba się poprostu ostro pilnować. Dużo zdrowia i siły dla wszystkich refluksowiczów. Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość alalal 3 tygodnie bez dnia przerwy sie męczylam...rennie, alugastrin, gastrotus, nic nie pomogło, dopiero tabletki polprazol max, wkoncu moge normalnie zyc :-) ponoć syrop esoxx one jest tez bardzo dobry, mialam wypróbowac ale polprazol zadzialal :-) Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość j28 Ja zmagłam się z mega refluxem przez 4 miesiące, nic nie pomagało. Po gastroskopii i biopsji okazało się, że mam celiakię. Po 2 miesiącach diety bezglutenowej jest duża poprawa nie biorę już żadnych leków na refluks, zgaga i cofanie pokarmu niestety jeszcze sporadycznie występuje...mam nadzieję, że mi to minie :( czy ktoś miał podobne doświadczenia w temacie?? Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość wici Spróbuj z intestą mi ona pomogła przy IBS i dodatkowo miałam helicobacter co wiązało się z ciągłym odbijaniem. Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość kornell30 zmagałam się z tym problemem dopóki nie przeszłam na odpowiednią dietę z Panią dietetyk kliniczną Beatą Ślebzak-Cebulą.. indywidualne menu i dieta dużo mi pomogła i w tym momencie refluks żołądka zanika ale i tak staram się o siebie dbać Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość Psycho-farmaceuta Moi drodzy, refluks czy to żołądkowo-przełykowy czy żółciowy należy leczyć przyczynowo a nie objawowo. Leczenie refluksu IPP bardzo często w długim okresie powoduje pogorszenie objawów choroby, zaburzenia typu IBS lub SIBO, niestrawność czy wzdęcia i bóle brzucha. Wielu Pacjentów leczy się też prokinetykami (zirid, debretin) czy lekami wpływającymi na żółć (proursan). To tylko maskuje przyczynę choroby i powoduje, że Pacjent nigdy nie wyleczy się całkowicie. Jeżeli przyczyna refluksu jest stricte organiczna (operację na żołądek, zmniejszanie żołądka, nieprawidłowości w budowie przełyku, Achalazja, rozlany skurcz przełyku) to oczywiście należy wyleczyć lub wprowadzić profilaktykę. W przeciwnych wypadkach problemem jest dysbioza jelitowa, zaburzenia pH i odruchu Serdiukowa, który oczyszcza jelita i stymuluje perystaltykę i trawienie. Do refluksu należy podejść holistycznie, całościowo. Pozdrawiam ciepło Psycho-farmaceuta Karolina Wójciak psychofarmaceuta@ Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Gość PsychoFarmaceuta Moi drodzy, refluks czy to żołądkowo-przełykowy czy żółciowy należy leczyć przyczynowo a nie objawowo. Leczenie refluksu IPP bardzo często w długim okresie powoduje pogorszenie objawów choroby, zaburzenia typu IBS lub SIBO, niestrawność czy wzdęcia i bóle brzucha. Wielu Pacjentów leczy się też prokinetykami (zirid, debretin) czy lekami wpływającymi na żółć (proursan). To tylko maskuje przyczynę choroby i powoduje, że Pacjent nigdy nie wyleczy się całkowicie. Jeżeli przyczyna refluksu jest stricte organiczna (operację na żołądek, zmniejszanie żołądka, nieprawidłowości w budowie przełyku, Achalazja, rozlany skurcz przełyku) to oczywiście należy wyleczyć lub wprowadzić profilaktykę. W przeciwnych wypadkach problemem jest dysbioza jelitowa, zaburzenia pH i odruchu Serdiukowa, który oczyszcza jelita i stymuluje perystaltykę i trawienie. Do refluksu należy podejść holistycznie, całościowo. Pozdrawiam ciepło Psycho-farmaceuta Karolina Wójciak psychofarmaceuta@ Cytuj Udostępnij tę odpowiedź Odnośnik do odpowiedzi Kto jest online? 0 użytkowników, 0 anonimowych, 202 gości (Zobacz pełną listę) Brak zarejestrowanych użytkowników online Najpopularniejsze Nowe dyskusje Najczęściej czytane Chmura tagów Refluks to użytkowa nazwa choroby refluksowej przełyku. Jest to zespół różnorodnych dolegliwości, które wywołane są zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku. Połykany pokarm, zamiast trafić do żołądka, cofa się do przełyku razem z treścią żołądkową oraz wytwarzanym w żołądku kwasem solnym i enzymami trawiennymi i wywołuje nieprzyjemne uczucie pieczenia, czyli tzw. zgagę. Zobacz film: "Jak pozbyć się zgagi?" Objawy refluksu, według danych medycznych, dotyczą od 4 do 7% osób dorosłych. Pojawiają się regularnie, tzn. codziennie lub prawie codziennie. Refluks w języku polskim oznacza „zwracanie” lub „cofanie”. Istota choroby refluksowej polega na zwracaniu zawartości żołądka do przełyku. Ponieważ do przełyku trafia nie tylko wcześniej połknięty pokarm, ale i wytwarzany w żołądku kwas solny oraz enzymy trawiące, powoduje to powstawanie przykrych dolegliwości, z których najbardziej typową jest zgaga. spis treści 1. Charakterystyka refluksu 2. Symptomy współtowarzyszące refluksowi 3. Przyczyny refluksu 1. Charakterystyka refluksu Choroba refluksowa może grozić poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Silne działanie drażniące kwasu solnego oraz enzymów może powodować zapalenie przełyku i jego niebezpieczne powikłania. Refluks z żołądka do przełyku występuje sporadycznie u każdego człowieka. Problemem staje się wówczas, gdy dolegliwości są silne lub często nawracają. Mówi się wtedy właśnie o chorobie refluksowej. Ocenia się, że do 7% dorosłych cierpi regularnie na objawy refluksu. Jeżeli uwzględnić chorych, u których objawy refluksu występują co najmniej raz w tygodniu, wartość ta wzrasta do około 1/5 wszystkich dorosłych. Duża część spośród nich w ogóle nie zgłasza się do lekarza, próbując sobie radzić z dolegliwościami we własnym zakresie. W przebiegu choroby refluksowej pojawiają się charakterystyczne objawy. Należą do nich: zgaga – najbardziej charakterystyczny objaw choroby. Występuje u ponad 90% chorych. Jest to uczucie dyskomfortu lub bólu, najczęściej piekącego lub palącego, zlokalizowanego za mostkiem. Zazwyczaj pojawia się po jedzeniu lub nocą, budząc chorego ze snu. Trwa kilkanaście-kilkadziesiąt minut i zwykle samoistnie ustępuje. Jest spowodowana zarzucaniem kwaśnej zawartości żołądka do przełyku; zwracanie – jest uczuciem goryczy lub kwasu w jamie ustnej spowodowanym zarzucaniem treści żołądkowej. Należy odróżniać zwracanie od wymiotów; zaburzenia w połykaniu – inaczej dysfagia. Są związane z utrudnieniem przechodzenia połykanego pokarmu przez przełyk. Można je opisać jako uczucie ucisku lub „węzła” za mostkiem. Zaburzenia połykania mogą być spowodowane niewłaściwą perystaltyką przełyku, stanem zapalnym lub zwężeniem przełyku. U chorych z dysfagią lekarz powinien wykluczyć raka przełyku. Uczucie bólu za mostkiem przy przełykaniu, tzw. odynofagia, jest innym objawem, odczuwanym przez chorych z zapaleniem przełyku; ból w klatce piersiowej – może być ostry lub tępy, może promieniować do pleców, barków i szyi. Spowodowany jest prawdopodobnie przez podrażnienie zakończeń nerwowych przełyku w czasie jego rozciągania lub pobudzania przez kwas żołądkowy. Czasem trudno jest odróżnić ten rodzaj bólu od bólu spowodowanego niedokrwieniem serca; krwawienie z przełyku – występuje pod postacią krwistych lub fusowatych wymiotów. Jest rzadkim objawem choroby refluksowej. Może oznaczać duże nasilenie zapalenia przełyku lub obecność innej choroby. 2. Symptomy współtowarzyszące refluksowi objawy płucne – zarzucana do przełyku treść żołądkowa może dostawać się do krtani i oskrzeli. Rezultatem tego może być astma oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, przewlekły kaszel i nawracające zapalenia płuc. Objawy płucne refluksu występują u około 10% dorosłych z chorobą refluksową; objawy refluksu z jamy ustnej – obejmują wytwarzanie dużej ilości śliny, zapalenie dziąseł i uszkodzenie zębów. Zapalenie dziąseł i uszkodzenie szkliwa zębów są spowodowane zetknięciem z kwaśną treścią zarzucaną do ust; objawy refluksu gardłowe – uszkodzenie krtani i gardła może objawiać się chrypką, zapaleniem krtani, suchym zapaleniem gardła lub uczuciem zatykania w gardle. Lekarz musi w takim wypadku wykluczyć inne przyczyny dolegliwości, w tym raka krtani; objawy refluksu ze strony uszu – ból ucha lub uszu pojawia się rzadko. Może być spowodowany uszkodzeniem przez kwas żołądkowy nosa i gardła, mających połączenie z uchem środkowym. 3. Przyczyny refluksu Refluks żołądka i przełyku może być spowodowany wieloma czynnikami. Do najbardziej typowych przyczyn powstawania choroby refluksowej należą: zaburzenia pracy dolnego zwieracza przełyku; zaburzenia motoryki przełyku; zaburzenia opróżniania żołądkowego; przepuklina rozworu przełykowego przepony; niedobór wydzielania śliny; scleroderma (twardzina); leki stosowane w innych chorobach. Choroba refluksowa dotyczy osób w każdym wieku i obu płci, jednak częstość jej występowania zwiększa się wyraźnie w grupie osób powyżej 40. roku życia. Refluks występuje dużo rzadziej u dzieci, ale może dotyczyć nawet niemowląt. Objawy refluksu bardzo obniżają jakość życia i zdolność do pracy, bardziej niż uporczywy ból głowy, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca. W związku z powszechnym występowaniem tej choroby i wciąż odnotowywanym wzrostem zachorowań refluks jest określany jako choroba społeczna XXI wieku. Zdrowe odżywianie może pomóc w pokonaniu dolegliwości żołądkowo-przełykowych. polecamy Zgaga czy refluks - jakie są różnice i jak je poznać? Pojęcia „zgaga” i „refluks” są powszechnie znane. Gdyby jednak zapytać o ich definicje i różnice pomiędzy nimi, wiele osób miałoby wątpliwości. Zgaga należy do objawów, czyli odczuć subiektywnych. Istotę zgagi dobrze oddaje angielski termin „heartburn”, który odnosi się do okolicy serca (za mostkiem, w środkowej części klatki piersiowej) oraz do „palącego” charakteru tego odczucia. Warto zauważyć, że nie odnosi się on do samego przełyku, ponieważ trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć, co jest przyczyną tego typu objawów u danej osoby – czasem wymaga to wykonania dodatkowych badań oraz obserwacji. Refluks (zarzucanie żołądkowo-przełykowe) jest natomiast czynnościowym zaburzeniem przewodu pokarmowego. Oznacza to, że może występować bez współistnienia zmian organicznych (czyli np. zakażenia, uszkodzenia tkanek, nieprawidłowej budowy). Zarzucanie treści pokarmowej do przełyku często objawia się zgagą, choć może ono również przebiegać bezobjawowo. Refluks sam w sobie nie jest chorobą. W rzeczywistości występuje w różnym stopniu u każdego i to jego nasilenie decyduje o tym, czy traktujemy go jako objaw patologiczny. Zgaga może występować w przebiegu różnych chorób przewodu pokarmowego. Mogą towarzyszyć jej objawy dyspeptyczne, czyli: częste „odbijanie”, brak apetytu, uczucie pełności, ból w nadbrzuszu, nudności i wymioty. Nasuwa to podejrzenie takich schorzeń jak: zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa, choroby dróg żółciowych, nowotwory przewodu pokarmowego. Stan taki może być również spowodowany przyjmowaniem niektórych leków. Przełyk leży w bliskości serca i jest unerwiony w podobny sposób, dlatego też dolegliwości dławicowe (związane z niedokrwieniem mięśnia serca) bywają mylone z objawami refluksu. Podłoże kardiologiczne należy rozważać szczególnie u osób starszych, obciążonych chorobami przewlekłymi (np. nadciśnienie, miażdżyca, cukrzyca). „Sercowe” pochodzenie objawów jest również bardziej prawdopodobne, jeśli wyzwala je wysiłek fizyczny lub wyjście na chłodne powietrze. Warto pamiętać, że objawy zawału mięśnia serca mogą przypominać zgagę! Dotyczy to zwłaszcza piekącego charakteru bólu i promieniowania do szyi, żuchwy, lewej ręki. Choć związek zgagi z refluksem wydaje się być oczywisty, to jednak dolegliwości określane jako zgaga nie zawsze są związane z refluksem, a refluks nie zawsze objawia się zgagą. Warto więc zasięgnąć porady lekarskiej, nawet gdy jesteśmy przekonani, że możemy sami się zdiagnozować. Lek. Magdalena Bochniak Refluks żołądkowo-przełykowy oznacza zarzucanie kwaśnej treści z żołądka do przełyku. Gdy objawy takie jak zgaga i ból w przełyku utrzymują się długo, wówczas mówi się o chorobie refluksowej. Jak się objawia refluks i w jaki sposób można go leczyć? Które domowe sposoby na refluks są skuteczne? Refluks jest szerokim pojęciem, które oznacza cofanie się treści wewnątrz przewodów ciała. Wyróżnia się np. refluks żółciowy, pęcherzowo-moczowodowy, gardłowo-krtaniowy. Najczęściej jednak używa się tego pojęcia w odniesieniu do refluksu żołądkowo-przełykowego. Jest on przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak zgaga i ból w klatce piersiowej. Na występowanie choroby refluksowej narażone są pewne grupy osób, np. kobiety w ciąży, osoby otyłe. Obecnie, dzięki leczeniu farmakologicznemu, możliwe jest praktycznie całkowite zniesienie objawów. Często ustąpienie dolegliwości można też uzyskać dzięki zmianie diety i stylu życia. Refluks – czym jest i jakie są jego rodzaje? Refluks żołądkowo-przełykowy to zjawisko zarzucania treści pokarmowej z żołądka do przełyku. W miejscu połączenia przełyku z żołądkiem działa zwieracz dolny przełyku, który zapobiega wracaniu treści do przełyku. Treść żołądkowa zawiera pewną ilość soku żołądkowego, którego składnikiem jest kwas solny. Przełyk i żołądek są wyścielone od wewnątrz różnymi rodzajami błony śluzowej. Ta, znajdująca się w żołądku, jest przystosowana do kontaktu z sokiem żołądkowym, natomiast błona śluzowa przełyku jest wrażliwa na kwas solny. Gdy zwieracz dolny przełyku działa nieprawidłowo, następuje zarzucanie kwaśnej treści do przełyku. Prowadzi to do podrażnienia, z czasem powodującego zapalenie i nadżerki nabłonka przełyku. Refluks może występować sporadycznie u zdrowych osób. Jeśli natomiast utrzymuje się przewlekle, a dodatkowo stwierdza się uszkodzenie przełyku, wówczas mówi się o chorobie refluksowej (ang. gastroesophageal reflux disease, GERD) . Refluks u niemowląt Refluks u małych dzieci ma nieco inny obraz niż u dorosłych. Narażone są głównie wcześniaki, zwłaszcza urodzone przed 34. tygodniem ciąży. Jest to związane z zaburzeniami napięcia mięśniowego, które dotyczą także dolnego zwieracza przełyku. Czasami refluks jest też wynikiem wrodzonej przepukliny rozworu przełykowego. U tych dzieci refluks może objawiać się wymiotami, ulewaniem pokarmu, nawracającym zapaleniem płuc. Refluks jest dla noworodków szczególnie niebezpieczny, ponieważ może przyczyniać się do bezdechów i zwolnienia akcji serca. W przypadku refluksu u noworodków i niemowląt stosuje się głównie modyfikację metod karmienia oraz ułożenia dziecka przy jednoczesnym monitorowaniu funkcji życiowych. Przyczyny refluksu żołądkowo-przełykowego – co może go powodować? Jest wiele możliwych przyczyn refluksu. Udokumentowanymi czynnikami ryzyka rozwoju choroby refluksowej są przepuklina rozworu przełykowego oraz stany przebiegające ze wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej, takie jak ciąża i otyłość brzuszna. W przypadku refluksu u kobiet ciężarnych objawy zwykle ustępują po porodzie. Zarzucaniu treści żołądkowej sprzyjają także zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego. Mają one miejsce np. w polineuropatii alkoholowej i cukrzycowej. Jedną z chorób układowych, w których często pojawia się refluks żołądkowo-przełykowy i zaburzenia połykania jest twardzina układowa. Refluks jest też objawem niepożądanym stosowania niektórych leków, np. doustnych środków antykoncepcyjnych, niektórych leków stosowanych w kardiologii. Polecane dla Ciebie simetikon, wodorotlenek glinu, tabletka, refluks, zgaga, wrzody, nadkwaśność zł węglan magnezu, węglan wapnia, pastylki, refluks, zgaga, wrzody, nadkwaśność, nudności zł węglan magnezu, węglan wapnia, pastylki, refluks, zgaga, wrzody, nadkwaśność zł węglan wapnia, wodorowęglan sodu, tabletka, zgaga, wrzody, nadkwaśność, refluks zł Objawy refluksu Częstymi objawami refluksu są ból w klatce piersiowej, kwaśne odbijanie i cofanie się treści pokarmowej do gardła, a także wrażenie odczuwania przeszkody w gardle. Niektóre objawy mogą sprawiać wrażenie nietypowych. Są to objawy laryngologiczne wynikające z refluksu krtaniowo-gardłowego. Jest to zjawisko, w którym kwaśna treść żołądkowa przedostaje się przez przełyk do gardła i dalej do górnych dróg oddechowych. Przewlekłe podrażnianie strun głosowych przez kwaśną treść żołądkową powoduje chrypkę. Część chorych skarży się także na przewlekły kaszel i częste infekcje górnych dróg oddechowych. Refluks żołądkowo-przełykowy niesie za sobą ryzyko poważnych powikłań. Uszkodzenie nabłonka przełyku przez sok żołądkowy powoduje przewlekły stan zapalny, zwężenie przełyku, tzw. przełyk Barretta, a nawet raka przełyku. Pewne objawy alarmowe powinny skłonić daną osobę do pilnego zasięgnięcia pomocy lekarskiej. Do objawów tych należą problemy z przełykaniem, krwiste wymioty lub krew w stolcu, nagła i niezamierzona utrata masy ciała. Rozpoznanie i leczenie refluksu Podstawowym badaniem przy rozpoznawaniu refluksu żołądkowo-przełykowego jest gastroskopia. Zabieg ten pozwala uwidocznić takie nieprawidłowości jak nieszczelność wpustu żołądka, przepuklina rozworu przełykowego czy stan zapalny błony śluzowej przełyku. Możliwe jest także pobranie wycinków do badania histopatologicznego lub testu na obecność H. pylori. Ze względu na to, że gastroskopia jest stosunkowo bezpiecznym badaniem i dostarcza lekarzowi wiele informacji, jest to preferowana metoda w diagnostyce choroby refluksowej. Możliwe jest także wykonanie innych badań. Jednym z nich jest pH-metria. Polega ona na umieszczeniu w przełyku pewnej sondy, której zadaniem jest pomiar odczynu treści, która się tam znajduje. Pojawienie się treści o zbyt kwaśnym odczynie może wskazywać na zarzucanie treści żołądkowej. Kolejnym badaniem jest wykonanie zdjęcia RTG. Nie można z jego pomocą rozpoznać samego refluksu ale raczej przepuklinę rozworu przełykowego. Zdjęcie takie wykonuje się po doustnym podaniu środka kontrastowego. Leczenie refluksu polega głównie na stosowaniu leków obniżających wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Stosuje się głównie leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP) takie jak: omeprazol, pantoprazol, esomeprazol. Drugą grupą leków są blokery receptora histaminowego H2, np. ranitydyna. Choroby refluksowej często nie da się całkowicie wyleczyć. Chorzy muszą stosować leki przewlekle, nierzadko do końca życia. Pozwala to uniknąć niektórych poważnych powikłań. Często stosowanie odpowiedniej diety pozwala na zredukowanie dawki leków. U osób młodych i w dobrym stanie ogólnym, u których leczenie nie przynosi oczekiwanego efektu lub istnieją przeciwwskazania do stosowania leków farmakologicznych, można rozważyć leczenie chirurgiczne. Polega ono na przeprowadzeniu tzw. fundoplikacji. W przypadku sporadycznych napadów zgagi można stosować pastylki zobojętniające do ssania. Są to preparaty na bazie soli wapnia i magnezu. Domowe sposoby na refluks W przypadku pojawienia się objawów zgagi można doraźnie zastosować pewne sposoby, które zmniejszą dolegliwości. Krótkotrwałą ulgę może przynieść wypicie szklanki niegazowanej wody. Jeśli refluks pojawia się w nocy, można nieco wyżej ułożyć poduszkę pod głową lub położyć się na lewym boku. Część z wyżej wymienionych leków jest dostępna bez recepty. Można więc stosować je doraźnie w razie pojawienia się objawów. Nie należy jednak przekraczać maksymalnej dawki podanej na ulotce. Nie powinno się także stosować tych leków przewlekle, bez konsultacji z lekarzem. Pomimo możliwej chwilowej skuteczności nie zaleca się zażywania roztworu sody oczyszczonej przy objawach refluksu. Jakie zioła na refluks? W aptekach dostępnych jest wiele preparatów ziołowych, które mogą przynieść ulgę w dolegliwościach związanych z refluksem. Są one oparte na rumianku, zielu glistnika, aloesie, prawoślazie lekarskim i in. Z reguły preparaty ziołowe są bezpieczne w stosowaniu. Nie powinny one jednak zastępować środków farmakologicznych, jeśli istnieją rzeczywiste wskazania do farmakoterapii. Zalecenia dla pacjenta: żywienie, styl życia Osoby cierpiące z powodu refluksu mogą zastosować się do kilku zaleceń, dzięki którym możliwe będzie stosowanie mniejszych dawek leków. W przypadku osób otyłych zalecana jest redukcja masy ciała. Korzystny wpływ ma także zaprzestanie palenia papierosów, spożywania alkoholi wysokoprocentowych i napojów gazowanych. Należy również stosować specjalną dietę przy refluksie: przewiduje ona ograniczenie spożywania pewnych produktów, które mogą wyzwalać dolegliwości związane z refluksem. Do produktów, których należy unikać, należą potrawy tłuste i ciężkostrawne, sosy pomidorowe, cytrusy, cebula, czosnek, słone przekąski i inne. Stosując leczenie odżywianiem pod kontrolą lekarza i dietetyka możliwe jest w pewnych wypadkach nawet całkowite odstawienie leków. Znaczenie ma także sposób jedzenia. Nie należy jeść szybko i dużo naraz. Wskazane jest rozłożenie posiłków na kilka porcji w ciągu dnia. Przy czym należy pamiętać, że bezpośrednio po jedzeniu nie należy uprawiać aktywności fizycznej ani przyjmować pozycji leżącej. Ostatni posiłek powinien mieć miejsce najpóźniej dwie godziny przed snem. Twoje sugestie Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym. Zgłoś uwagi Polecane artykuły Guzy, stłuczenia i siniaki – co na nie stosować? Guzy, stłuczenia, siniaki i obrzęki – jakie środki warto mieć pod ręką, aby urazy goiły się szybciej? Podpowiadamy. Makrogole – czym są? Działanie przeczyszczające, zastosowanie, przeciwwskazania Makrogole to dobrze tolerowane i bezpieczne w stosowaniu preparaty, które wykorzystuje się w przypadku zaparć zarówno tych długotrwałych, jak i sporadycznych. Powodują zwiększenie objętości płynów w świetle jelit oraz wywołują działanie przeczyszczające. Czy kobiety w ciąży i dzieci mogą stosować makrogole, jakie są skutki uboczne zażywania tych leków, a także jak długo może być prowadzona terapia z wykorzystaniem PEG? Oparzenie meduzy – co robić? Wakacyjna kąpiel dla niektórych może skończyć się przykrym i dość bolesnym doświadczeniem za sprawą parzących, galaretowatych parasolek, swobodnie pływających w toni wodnej, czyli meduz. Do obrony oraz chwytania pokarmu używają parzydełek, zawierających jad, którego siła działania jest zróżnicowana w zależności od rodzaju meduzy. Po czym można rozpoznać, że oparzyła nas meduza? Dowiedz się, co zrobić po oparzeniu meduzą, zwłaszcza jeśli planujesz zagraniczne wakacje nad wodą. DEET – co to jest, dlaczego odstrasza komary i kleszcze? Bezpieczeństwo sprayu na owady DEET jest repelentem otrzymanym syntetycznie. Działanie tego preparatu polega na zaburzaniu węchu owadów, które nie są w stanie odebrać i zakodować zapachu kwasu mlekowego, będącego składnikiem potu potencjalnego żywiciela. Jak poprawnie stosować DEET, czy dzieci i kobiety w ciąży mogą bezpiecznie z niego korzystać i czy DEET na komary może być szkodliwy dla zdrowia? Zastrzyki z kwasu hialuronowego – czym są iniekcje dostawowe i kiedy należy je stosować? W niechirurgicznym leczeniu artrozy i chorób chrząstki stawowej stosowana jest dostawowa suplementacja kwasu hialuronowego (HA), czyli wiskosuplementacja. Zazwyczaj iniekcje dostawowe dotyczą stawów kolanowego oraz biodrowego. W aptekach oraz przychodniach dostępne są liczne preparaty do wiskosuplementacji kwasem hialuronowym. Produkty te różnią się usieciowaniem oraz masą cząsteczkową HA. Który preparat wybrać, jaka jest różnica między zastrzykami z kwasem hialuronowym a preparatami zawierającymi kolagen? Jak złagodzić ból pleców? Domowe sposoby i leki apteczne Ból pleców może dotyczyć każdego odcinka kręgosłupa, jednak zazwyczaj występuje ból krzyża, który pojawia się w odcinku lędźwiowo-krzyżowym. Zakłada się, że w populacji do 40 roku życia ponad 70% osób cierpiało na ból krzyża, natomiast drugiego najczęściej występującego bólu pleców – w odcinku szyjnym doświadczyła minimum połowa populacji. Jak poradzić sobie z bólem pleców, jakie leki wybrać i które z domowych sposobów mogą uśmierzyć ból? Co na alergię? Skuteczne leki i domowe sposoby na alergię Alergia może dotyczyć niemowlaka, dziecka i osoby dorosłej. Niestety problem ten doskwiera coraz większej ilości osób na całym świecie. Lekceważenie objawów alergii może doprowadzić do groźnych komplikacji, takich jak np. przewlekła obturacyjna choroba płuc. Wsparcie w leczeniu alergii mogą stanowić metody naturalne oraz wypracowanie schematu zachowań ograniczających kontakt z alergenami. Dostępne są również leki i preparaty na alergię, które można kupić w aptece także bez recepty. Stosowane właściwie, czyli konsekwentnie i zgodnie z zaleceniami, mogą pomóc zwalczyć dokuczliwe objawy alergii. Apteczne testy do wykrywania zakażenia Helicobacter pylori z kału i krwi Zakażenie Helicobacter pylori jest często diagnozowaną infekcją przewodu pokarmowego, która jednak w niewielkim procencie przypadków daje objawy, takie jak ból nadbrzusza, nudności czy wymioty. Diagnozę stawia się najczęściej na podstawie wyniku testu ureazowego, dla którego alternatywą od pewnego czasu są domowe testy na obecność zakażenia h. pylori z krwi lub kału. Czy są one wiarygodne, jak je przeprowadzić i jak interpretować ich wynik? Refluks żołądkowo-przełykowy (ang. gastroesophageal reflux – GER) definiowany jest jako cofanie się treści żołądka do przełyku. W warunkach fizjologicznych cofaniu się pokarmu zapobiegają bariery anatomiczne i czynnościowe – ostry kąt Hisa (kąt pomiędzy przełykiem a dnem żołądka), skurcz mięśnia dolnego zwieracza przełyku (ang. lower esophageal sphincter – LES), ścisłe obejmowanie dolnego końca przełyku przez odnogi przepony. Do rozkurczu LES dochodzi głównie w trakcie aktu połykania. Fizjologicznie obecne są także krótkie relaksacje zwieracza i odnóg przepony, mające na celu usunięcie nadmiaru gazów z żołądka, tzw. przejściowe relaksacje dolnego zwieracza przełyku (ang. transient lower esophageal sphincter relaxations – TLESR). Uważa się, że w głównej mierze zaburzenia dotyczące właśnie TLESR odpowiedzialne są za rozwój choroby refluksowej przełyku (ang. gastroesophageal reflux disease – GERD), czyli refluksu żołądkowo-przełykowego, wywołującego objawy kliniczne. POLECAMY U każdej osoby dochodzi do epizodów GER, są one jednak krótkie (do 3 min), najczęściej występują po posiłku i nie wywołują objawów. Zatem różnicowanie pomiędzy GER a GERD ma istotne znaczenie dla podejmowania decyzji terapeutycznych. U starszych dzieci, z typowym zespołem refluksowym, rozpoznanie GERD można postawić tylko na podstawie objawów klinicznych i badania przedmiotowego, nie ma konieczności wykonywania badań dodatkowych. Potwierdzenie rozpoznania stanowi poprawa po wstępnym, dwutygodniowym leczeniu inhibitorami pompy protonowej (IPP). U mniejszych dzieci, zwłaszcza z atypowymi objawami, w celu rozpoznania GERD zastosowanie znajdują badania pomocnicze, szczególnie 24-godzinne badanie pH-metryczne. GER W związku z częstym występowanie GER u zdrowych osób najistotniejsza wydaje się odpowiedź na pytanie, czy za dane objawy u pacjenta odpowiada refluks żołądkowo-przełykowy; co więcej, czy wymaga dalszych działań diagnostycznych i leczniczych. Podejście diagnostyczno-terapeutyczne różni się zasadniczo w zależności od wieku i od rodzaju wywoływanych objawów. U małych dzieci refluks żołądkowo-przełykowy objawia się najczęściej powrotem przyjętego pokarmu do jamy ustnej lub na zewnątrz. Mimowolny powrót do jamy ustnej poprzednio połkniętego posiłku, bez innych objawów klinicznych, nosi nazwę regurgitacji (ulewań) niemowląt. Z obserwacji wynika, że ulewa około 50% niemowląt między 2. a 8. Odsetek ten obniża się dziesięciokrotnie (do około 5%) w 10.–12. Znakomita większość z tych dzieci to tzw. rozkoszni ulewacze (ang. happy spitters) – oprócz ulewania nie prezentują żadnych innych symptomów, a ich rozwój psychoruchowy jest prawidłowy. Najczęstszą przyczyną, oprócz niedojrzałych jeszcze anatomicznych mechanizmów antyrefluksowych, jest łapczywe spożywanie dużej ilości pokarmu na porcję. Znacznie rzadziej dochodzi do wystąpienia objawów zespołu przeżuwania – ruminacji. Są to rzadkie, stereotypowe zachowania, polegające najczęściej na wkładaniu dłoni do jamy ustnej, na powtarzających się skurczach mięśni brzucha, przepony i języka, które mają wywołać powrót połkniętego wcześniej pokarmu. Ma to na celu wywołanie u dziecka doznań odczuwanych jako przyjemne, pobudzające. Zaburzenie to nie występuje w czasie snu oraz gdy w pobliżu znajdują się inne osoby zajmujące uwagę dziecka. Ruminacje występują częściej u małych chłopców, zdrowych, ale zaniedbanych emocjonalnie, a także u dzieci z różnego stopnia uszkodzeniami organicznymi, dorastających dziewcząt oraz chorych psychicznie. Zachowania te mogą prowadzić do zagrażających życiu zaburzeń stanu odżywienia. GER a GERD Dokładnie zebrany wywiad chorobowy i szczegółowe badanie przedmiotowe (łącznie z oceną siatek centylowych) odgrywają zasadniczą rolę w określeniu wskazań do dalszej diagnostyki. Podstawowe znaczenie ma ustalenie obecności symptomów przemawiających za rozpoznaniem choroby refluksowej – tzw. objawów alarmowych. Można je podzielić na objawy typowe (z przewodu pokarmowego) i nietypowe (głównie z układu oddechowego). Objawy alarmowe: zaburzenia przyrostu masy ciała, płacz i niepokój w trakcie karmienia, dysfagia/odynofagia, krew w wymiotach, chlustające wymioty, objawy > 2. towarzyszące zaburzenia rozwoju psychoruchowego. Objawy/choroby mogące mieć związek z GER (tzw. atypowe): przewlekły kaszel, nawracające zapalenia oskrzeli i płuc, zapalenia krtani i chrypa, nawracające zapalenia ucha środkowego, odginanie się (Z. Sandifera), bezdechy, bradykardia. U niemowląt, w przypadku jedynie ulewania i braku objawów alarmowych, nie jest wymagana żadna diagnostyka ani leczenie. Dokładne odbijanie, odpowiednie ułożenie (na lewym boku) i zagęszczanie pokarmu mogą zmniejszyć nasilenie ulewania. Natomiast zasadnicze znaczenie w diagnostyce zespołu przeżuwania ma typowy obraz kliniczny, brak odpowiedzi na standardowe leczenie inhibitorami pompy protonowej (IPP) oraz ocena psychologiczna, a leczenie ma na celu zapewnienie dziecku opieki zgodnej z jego potrzebami. Nierzadko rodzina wymaga opieki psychologicznej i psychiatrycznej. W razie wystąpienia typowych objawów alarmowych lub innych, mniej swoistych (kaszel, nawracające zapalenia oskrzeli, zapalenia uszu), obowiązuje diagnostyka w kierunku choroby refluksowej przełyku. W zależności od wieku obraz kliniczny choroby refluksowej może się różnić. U najmłodszych pacjentów do ulewania dołączają wyżej wymienione objawy (zaburzenia przyrostu masy ciała, płacz w trakcie karmienia, bezdechy itp.). Starsi pacjenci, w wieku szkolnym, mogą zgłaszać objawy tzw. typowego zespołu refluksowego, tzn. uczucie zgagi i pieczenia oraz regurgitacje, wymioty. Do częściej zgłaszanych objawów można w tej grupie wiekowej zaliczyć również zaburzenia połykania, ból w nadbrzuszu i klatce piersiowej, nasilający się w pozycji leżącej i po błędzie dietetycznym. GERD Szacuje się, że choroba refluksowa przełyku występuje nawet u 10% dzieci ogólnie zdrowych. Niektóre schorzenia, między innymi mózgowe porażenie dziecięce, otyłość, mukowiscydoza, stan po operacji atrezji przełyku predysponują do wystąpienia GERD. U starszych dzieci, z typowym zespołem refluksowym, rozpoznanie GERD można postawić jedynie na podstawie objawów klinicznych oraz badania przedmiotowego i nie ma konieczności wykonywania badań pomocniczych. Potwierdzenie rozpoznania stanowi poprawa po wstępnym, dwutygodniowym leczeniu inhibitorami pompy protonowej (IPP). U mniejszych dzieci, zwłaszcza z atypowymi objawami, w celu rozpoznania GERD zastosowanie znajdują badania pomocnicze, szczególnie 24-godzinne badanie pH-metryczne. Polega ono na monitorowaniu odczynu w dystalnej części przełyku, przez sondę założoną przez nos, na min. 18 godz. Standardowa pH-metria rozpoznaje tylko refluks kwaśny. Badaniem, które oprócz refluksu kwaśnego rozpoznaje również refluks zasadowy i obojętny, jest impedancja przełyku. Jest to jednak badanie mniej dostępne i bardziej kosztowne, a opis badania jest czasochłonny. Badaniem pomocniczym, które makroskopowo ocenia stan śluzówki przełyku i umożliwia pobranie biopsji do badania histopatologicznego, jest badanie gastroskopowe, które z reguły wymaga znieczulenia ogólnego. Jednak tylko 30% GERD przebiega ze zmianami zapalnymi w przełyku, brak odchyleń w badaniu histopatologicznym nie wyklucza choroby refluksowej. Inne metody, w tym USG jamy brzusznej, mają ograniczoną wartość diagnostyczną. Stwierdzenie w USG skrócenia podprzeponowego odcinka przełyku lub zaobserwowanie GER w trakcie badania nie upoważnia do rozpoznania GERD. Leczenie choroby refluksowej różni się w zależności od wieku pacjentów i obejmuje modyfikacje dietetyczne, zmianę stylu życia oraz farmakoterapię. W rzadkich przypadkach niezbędne może okazać się leczenie operacyjne. Leczenie dietetyczne polega na zagęszczaniu pokarmu matki lub stosowanie specjalnych mieszanek mlecznych z symbolem AR. Co prawda nie zmniejszają one częstości GER, jednak ograniczają ilość zwracanego pokarmu i mogą poprawić przyrost masy ciała dziecka. W razie wystąpienia innych objawów alergii na białka mleka krowiego (wyprysk, biegunka z domieszką krwi) zasadne może okazać się wprowadzenie na dwa tygodnie diety bezmlecznej i bezjajecznej u matki karmiącej lub zamiana mieszanki mlecznej na hydrolizat o znacznym stopniu hydrolizy. Po tym okresie próbnym obowiązuje weryfikacja rozpoznania. U starszych dzieci zaleca się ograniczenie pokarmów wywołujących objawy: ostrych potraw, czekolady, gazowanych napojów oraz używek. Modyfikacja stylu życia opiera się na redukcji masy ciała u pacjentów z nadwagą oraz na unikaniu pozycji leżącej, bezpośrednio po posiłku. U niemowląt skuteczne może okazać się leczenie ułożeniowe: najpierw na lewym, następnie na prawym boku, z uniesionym wezgłowiem łóżka pod niewielkim kątem. Należy unikać kładzenia na brzuchu do snu ze względu na ryzyko wystąpienia nagłego zgonu łóżeczkowego (ang. sudden infant death syndrome – SIDS). Farmakoterapia GERD u dzieci obejmuje leki hamujące wydzielanie soku żołądkowego (IPP, rzadziej H2 – blokery) oraz prokinetyki. Leki zobojętniające sok żołądkowy mogą być zalecane nastoletnim pacjentom, w celu doraźnego zmniejszania dolegliwości. Leki antyhistaminowe II generacji są obecnie rzadziej stosowane niż IPP. Są mniej skuteczne niż IPP, a ich działanie zmniejsza się w czasie, ze względu na zjawisko tachyfilaksji. Dostępne są preparaty famotydyny i ranitydyny. Inhibitory pompy protonowej (IPP) są obecnie lekami I rzutu w leczeniu GERD. Mogą być podawane w jednej lub dwóch dawkach, na około pół godziny przed posiłkiem (pokarm zmniejsza ich biodostępność). Czas trwania leczenia wynosi od około 6–8 tygodni, w przypadku występowania objawów z przewodu pokarmowego, do 12 tygodni w przypadku objawów nietypowych (np. z układu oddechowego). Podstawowymi przedstawicielami tej grupy leków jest omeprazol, esomeprazol (zarejestrowane od 1. oraz pantoprazol (zarejestrowany od 12. Lekami stosowanymi w wybranych przypadkach są prokinetyki, leki zwiększające perystaltykę przełyku, powodujące wzrost napięcia LES oraz przyspieszające opróżnianie żołądkowe. Przedstawicielem tej grupy leków jest cisaprid. W związku z działaniami niepożądanymi (głównie wydłużenie odcinka QT w EKG) zarezerwowane są dla pacjentów, u których nieskuteczne są inne formy terapii, a objawy refluksu mogą zagrozić zdrowiu i życiu (ang. apparent life-threatening event – ALTE), np. bezdechy, bradykardia. Dawkowanie leków przedstawia tab. 1. W przypadku braku skuteczności leczenia farmakologicznego i dużego ryzyka wystąpienia ALTE pacjenci z GERD mogą uzyskać korzyści z leczenia operacyjnego. Najczęściej stosowaną metodą jest fundoplikacja metodą Nissena. Jednakże nawet leczenie operacyjne nie gwarantuje całkowitego ustąpienia objawów i dziś wiadomo, że po latach dochodzi do nawrotu objawów. Tab. 1. Dawkowanie leków stosowanych w leczeniu GERD Ranitydyna 5 –10 mg/kg w 2–3 dawkach, maks. 2 × 150 mg Omeprazol 1–2 mg/kg w 1–2 dawkach, maks. 2 × 20 mg Pantoprazol 20–40 mg/d, maks. 2 × 40 mg Cisaprid 0,8 mg/kg w 3–4 dawkach, maks. 4 × 10 mg Podsumowanie Ulewanie u niemowląt, bez objawów alarmowych nie wymaga ani diagnostyki, ani leczenia. Ulewanie u niemowląt, któremu towarzyszą niepokojące objawy, wymaga diagnostyki (pH-metria). U młodzieży rozpoznanie GERD stawia się na podstawie objawów (ból, zgaga, wymioty) oraz pozytywnej odpowiedzi na leczenie IPP. U młodzieży z atypowymi objawami pomocne może okazać się badanie pH-metryczne. W leczeniu istotną rolę odgrywają modyfikacje dietetyczne (mieszanki AR, hydrolizaty o znacznym stopniu hydrolizy), styl życia (redukcja masy ciała, ułożenie po posiłku). Podstawę farmakoterapii stanowią inhibitory pompy protonowej (IPP). Analiza przypadków 1. Do lekarza pediatry zgłosili się zaniepokojeni rodzice z pięciomiesięcznym niemowlęciem, które zwraca treść pokarmową niemalże po każdym karmieniu. Żywiony jest pokarmem naturalnym, matka przed 2 miesiącami bez porady lekarskiej wprowadziła u siebie dietę bezmleczną, bezjajeczną i bezglutenową, jednak bez wpływu na objawy. Przyrosty masy ciała wynoszą około 800–900 g na miesiąc (masa dziecka na 90 percentylu), wypróżnia się regularnie, 4 razy na dobę. Rozwój psychoruchowy jest adekwatny do wieku dziecka, obwód głowy zawiera się stale pomiędzy 10... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 6 wydań czasopisma "Forum Pediatrii Praktycznej" Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma Dodatkowe artykuły niepublikowane w formie papierowej ...i wiele więcej! Sprawdź

najgorsze objawy refluksu forum